ტელეაბორტი – გონივრული ალტერნატივა

მკვლევართა დაკვირვებით, ლოქდაუნის შედეგად შესაჩნევად გაიზარდა „ტელეაბორტების“ პოპულარობა – პროცედურა, რომელიც არ საჭიროებს ქალის კლინიკაში მისვლას. ტელემედიცინის წყალობით, ქალი კონსულტაციას და სამედიცინო დახმარებას დისტანციურად, ტელეფონით ან ინტერნეტით იღებს.

აბორტის უფლებისთვის მებრძოლთა განცხადებით, მედიკამენტური აბორტის შემთხვევაში ტელემედიცინის სიკეთით სარგებლობა აუცილებელია, რადგან ამ მეთოდით აბორტი თანაბრად ხელმისაწვდომი ხდება მოსახლეობის ყველა ფენისთვის, მათ შორის მოწყვლადი ჯგუფებისთვის.

როგორ მუშაობს „აბორტი ტელეფონით“, რამდენად უსაფრთხოა ის, შესაძლებელია თუ არა მისი დამკვიდრება ქვეყნებში, სადაც ამის გამოცდილება არ არსებობს? ამ კითხვაზე  დღევანდელი ბლოგით გიპასუხებთ.  

მიზანი – ჰუმანური ნარკოპოლიტიკა

საქართველოს სახელმწიფო კანცელარიასთან „ნარკოტიკების მომხმარებლები ჰუმანური ნარკოპოლიტიკისთვის“ – GENPUD-ის წევრმა სათემო ორგანიზაციებმა ერთობლივი აქცია „მზრუნველობა დასჯის ნაცვლად“ კამპანიის მხარდასაჭერად გამართეს. ასეთივე აქციები გაიმართა ქუთაისში, რუსთავში, ბათუმსა და ოზურგეთში, ასევე შედგა შეხვედრები ნარკოტიკების მომხმარებელთა თემის წარმომადგენლებთან, სადაც წარმოდგენილი იყო ინფორმაცია ნარკომანიასთან და ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღის მნიშვნელობის შესახებ, ქვეყანაში მოქმედ დამსჯელობით ნარკოპოლიტიკაზე, ამასტან დაკავშირებულ პრობლემებსა და გამოსავლის გზებზე.

აბორტი და მედია

ირმა კახურაშვილი

პირველად აბორტის შესახებ საკმაოდ გვიან, 18 წლის ასაკში გავიგე. მე „სხვა“ თაობა ვიყავი. ჩვენ – „სხვებს“, არც ინტერნეტი გვქონდა, არც ლიტერატურა რეპროდუქციული საკითხების შესახებ, ამაზე არც ოჯახში საუბრობდნენ და თუ მსგავსი თემებით ბიბლიოთეკართან დაინტერესდებოდი, ის მრისხანედ ჩაგეძიებოდა: „რაშია საქმე? რამე ხომ არ მოხდა?“, შემდეგ კი მწველი სირცხვილისაგან მხოლოდ ისღა დაგრჩებოდა, მიწა გაგსკდომოდა და უკვალოდ ჩაეტანე.     

პანკისის ხეობის ქალები

ფოტო და ტექსტი: ნათელა გრიგალაშვილი

ჩემი ფოტოპროექტის თემაა ქალები პანკისის ხეობიდან. ვინ არიან ეს ქალები? რითი ცხოვრობენ? რა უხარიათ და რა სწყინთ? ჩვენს საზოგადოებაში უამრავი სტერეოტიპი არსებობს ქალების შესახებ, მათ უფლებებსა და მოვალეობებზე. განსაკუთრებით რთულია ამ სტერეოტიპებთან გამკლავება, როცა საქმე ეხება ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენელ ქალებს.

პანკისის ხეობა საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული რეგიონია – მრავალეთნიკური და მრავალფეროვანი, საინტერესო ისტორიით, ადათ-წესებითა და განსაკუთრებული თანამედროვეობით.

პანკისის მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი ეთნიკურად ქისტი მუსლიმია. მათი წინაპრების პანკისის ხეობაში ჩამოსახლება ჩეჩნური თემებიდან ჯერ კიდევ XVII საუკუნიდან დაიწყო. XIX საუკუნეში უკვე ინტენსიურად ხდება ჩეჩენი და ინგუში ოჯახების შემოსვლა. ჩეჩენი ლტოლვილები საქართველომ ჯერ კიდევ პირველი დამოუკიდებლობის დროს, 1918-1921 წლებში მიიღო. თუმცა ყველაზე დიდი რაოდენობით ლტოლვილი 1990-2000-იან წლებში, ჩეჩნეთის პირველი და მეორე ომების დროს შემოვიდნენ.

პანკისის ხეობაზე, ისე როგორც მთელ საქართველოზე, მძიმედ აისახა ბოლო ათწლეულებში საქართველოში არსებული ეკონომიკური თუ პოლიტიკური კრიზისები… და უფრო მეტადაც კი. ხეობა ბოლო ათწლეულების განმავლობაში არაერთხელ გახდა ადგილობრივი თუ საერთაშორისო მედიის „მთავარი თემა“. რამდენჯერმე დაბომბა რუსეთმა, განხორციელდა გახმაურებული სპეცოპერაციები, ბოლო პერიოდში კი განსაკუთრებული ყურადღების მიზეზი გახდა ტერორისტულ დაჯგუფება „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ (ISIS) ცალკეული პირების კავშირი. დღემდე სირიაში ათზე მეტი პანკისელი დაიღუპა. თუ რამდენი ხეობელი იბრძვის ექსტრემისტულ სამხედრო დაჯგუფებებში საზღვარგარეთ, ამის შესახებ ოფიციალური ინფორმაცია არ არსებობს.

პანკისის სოფლებში მცხოვრები ქალები, თითქოს იზოლირებული არიან დანარჩენი სამყაროსგან, ეს ჩაკეტილობა ხელს უშლის მათ ეკონომიკურ და სოციალურ განვითარებას, გადაწყვეტილებების დამოუკიდებლად მიღებას. ხეობაში არსებული კულტურულ-რელიგიური თავისებურებების გამო, განქორწინების შემთხვევაში შვილები მამასთან რჩება, ამიტომაც აქ თითქმის არასდროს მიმართავენ განქორწინებას. მათი უმრავლესობა უსიტყვოდ ემორჩილება ადათ-წესებსა და ტრადიციებს. ისინი აჩენენ და ზრდიან შვილებს, შემდეგ კი ზოგი მათგანი ისე მიდის ომში, დედას არც არაფერს ეკითხება. ყველაფერი იცვლება, რადგან, როგორც აქ ამბობენ, სულ ცოტა ხნის წინ შვილი დედის დალოცვის გარეშე ომში ვერ წავიდოდა.

ყველაფერი იცვლება და მშვენიერი, მებრძოლი, სტუმართმოყვარე, ტრადიციების დამცველი პანკისელი ქალები თანდათან ეხვევიან ჩადრის ჩრდილში და იდუმალებასთან ერთად უცხოვდებიან.

მეორე მხრივ კი, 2015 წელს, პანკისის ხეობაში პირველად დაინიშნა ქალი სოფლის გამგებლად. უხუცესთა საბჭოს ზოგიერთი წევრის, სასულიერო პირებისა და ზოგი ადგილობრივი საჯარო მოხელის წინააღმდეგობის მიუხედავად, დღეს პანკისის ხეობის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ სოფელს ქალი განაგებს.

აქტივისტის ჩანაწერებიდან

ირმა კახურაშვილი

2016 წლის სუსხიანი დილაა.

ჩვეულებრივი სამარშრუტოთი სოფელ გრემისკენ მივემგზავრებით, ჩვენ – ორი ჟურნალისტი და რეაბილიტაციის საკითხებზე მომუშავე სპეციალისტები, რასაკვირველია, ჩვენთან ერთად მასპინძელიც მოდის – ვაჟა კასრელიშვილი, საინფორმაციო სამედიცინო-ფსიქოლოგიური ცენტრ „თანადგომიდან“. „თანადგომა“ საქართველოში ერთ-ერთი ძველი არასამთავრობო ორგანიზაციაა – 2020 წელს მას 20 წელი შეუსრულდა.

სოფელი გრემი ყვარლის მუნიციპალიტეტშია, ალაზნის ვაკეზე გაშლილი. სწრაფცვალებადი კახური პეიზაჟი წვიმის გამო სულ უფრო სევდიანდება და ჯერ არც კი ვეჭვობ, რომ ეს დღე ჩემი მასმედიური ყოველდღიურობის ვექტორს რამდენიმე გრადუსით შეცვლის – მომავალი წლიდან მეც გავხდები პროექტ „აღმოვფხვრათ ხარვეზების“ თანამონაწილე და აქტივისტი, რომელიც ნარკოტიკებსა და სხვადასხვა ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებზე დამოკიდებულ ადამიანთა რეაბილიტაციას უგულშემატკივრებს.    

გაიზრდება თუ არა ხელმისაწვდომობა ჩანაცვლებითი თერაპიის პროგრამებზე

ირმა კახურაშვილი

საქართველოში ჩანაცვლებითი თერაპიის სახელმწიფო პროგრამა წელს არ გაფართოვებულა. ქვეყნის მასშტაბით ამ სერვისს ბენეფიციარებს 19 განყოფილება და 2 კაბინეტი აწვდის. სახელმწიფო პროგრამის გარდა, ასევე ხელმისაწვდომია სუბოქსონის ჩანაცვლებითი თერაპია კომერციულ სერვისცენტრებში.

ჩანაცვლებითი თერაპია პირველად აშშ-ი, გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან ამუშავდა, როგორც მტკიცებულებებზე დაფუძნებული მკურნალობის ერთ-ერთი მიდგომა. ჯანმოს რეკომენდაციით, მას დღესაც აქტიურად იყენებენ მსოფლიო მასშტაბით. განსაკუთრებული ბიძგი პროგრამის ფართო გავრცელებას აივ/შიდსის ეპიდემიამ მისცა. ჩანაცვლებითი თერაპია ნარკოტიკების მომხმარებელთა ამ კონკრეტულ თემში აივ/შიდსისა და ჰეპატიტების გავრცელების შეზღუდვის ყველაზე ეფექტუანი გზაა.

ვინაიდან საქართველოში ინექციურად ნარკოტიკებს 52 ათასზე მეტი ადამიანი მოიხმარს, ჩანაცვლებითი თერაპიის ცენტრების რაოდენობა არასაკმარისია – 2018 წელს სახელმწიფო და კერძო პროგრამებში ჩართული იყო 12 179 ბენეფიციარი.

არასამთავრობო ორგანიზაციები განაგრძობენ ხარისხიან მკურნალობისა და სარეაბილიტაციო სერვისების გაფართოვებისთვის ბრძოლას.

გრემის სარეაბილიტაციო ცენტრი – ადგილი, სადაც საკუთარი თავის ნდობას იბრუნებ

ირმა კახურაშვილი

33 წლის თორნიკე, რომელსაც ალკოჰოლზე, ნარკოტიკებსა და აზარტულ თამაშებზე დამოკიდებლების 13-წლიანი გამოცდილება აქვს, ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაციის, ცენტრ „თანადგომაში“ თვენახევრის წინ მოვიდა. გრემში არსებული ცენტრის შესახებ თორნიკემ მეგობრისგან გაიგო. მისმა მეგობარმაც აქ გაიარა რეაბილიტაცია, თანაც, კარგი შედეგით – ის უკვე დაუბრუნდა ფხიზელ ცხოვრებას და თავის ოჯახს.

„მჯერა, რომ დამოკიდებულების მქონე ადამიანის დახმარება შესაძლებელია“

მაკა ინანაშვილი გრემის ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაციის ცენტრ „თანადგომის“ ფსიქოლოგი, სხეულზე ორიენტირებული ფსოქოთერაპიის სპეციალისტი:

„მჯერა, რომ დამოკიდებულების მქონე ადამიანების მხარდაჭერა და დახმარება სრულიად შესაძლებელია. ვფიქრობ, რომ, უპირველეს ყოვლისა, გრემში მოსული ადამიანი თავად პოულობს ძალას დაეხმაროს საკუთარ თავს, ფსიქოლოგი კი, ამ შემთხვევაში, მის გვერდითაა, არ ტოვებს მარტოს თავის სურვილთან ერთად. გრემის ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაციის ცენტრში ყოველდღიურად, შაბათ-კვირის გარდა თელავიდან ჩამოვდივარ, ვატარებ ინდივიდუალურ თერაპიას, გვაქვს ჯგუფური შეხვედრები და მედიტაციები. იქედან გამომდინარე, რომ დამოკიდებულების მქონე პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს ბევრი პრობლემა, მათ შორის სოციუმთან ურთიერთობის, ჯგუფური თერაპია ამის მოგვარებაში ძალიან ეხმარება. ჩვენი ოთახის გარემო, სადაც თერაპიისთვის ვიკრიბებით, არის პატარა ადგილი, ერთგვარი მიკროსოციუმი – აქ დამოკიდებულების მქონე ადამიანი ავარჯიშებს იმ უნარებს, რომლებიც დიდ სოციუმში მოხვედრის შემდეგ გამოადგება. მაგალითად, თუნდაც კომუნიკაციის უნარს – ზოგ პაციენტს ურთულდება სხვებთან ურთიერთობა. თერაპიის დროს ვასრულებთ სავარჯიშოებს, ხმამაღლა ვუზიარებთ ერთმანეთს ემოციებს. ეს საინტერესო და ეფექტიანია. ვცდილობ, სავარჯიშოები მრავალფეროვანი და არამოსაწყენი იყოს, რაც მთავარია, კონკრეტული ადამიანების საჭიროებებზე მორგებული. სარეაბილიტაციო ცენტრში მინესოტას მოდელი, „12 ნაბიჯის“ პროგრამა მუშაობს – დამოკიდებულების მქონე ადამიანების მხარდამჭერი ჯგუფი ინსტრუქტორებს მიჰყავს. პროგრამის და პაციენტებთან ფსიქოთერაპიული მუშაობის კომბინირება შესანიშნავად აისახება დამოკიდებულების მქონე ადამიანებზე და ამას უამრავი საერთაშორისო კვლევაც ადასტურებს“.

მედიკამენტური აბორტის ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა კოვიდი-19-ის პანდემიის პირობებში

ირმა კახურაშვილი

28 სექტემბერს მსოფლიო უსაფრთხო აბორტზე ხელმისაწვდომობის საერთაშორისო დღეს აღნიშნავს. ჯანმო-ს მითითებით, მედიკამენტური აბორტი, მისი განხორციელების წესების დაცვის შემთხვევაში, ჯანმრთელობისთვის ყველაზე უსაფრთხო და ეფექტურია. რა სიახლეებს გვთავაზობენ ამ მხრივ საქართველოში და რამდენად ხელმისაწვდომია ჩვენთან მედიკამენტური აბორტი?

ზიანის შემცირების საქართველოს ქსელი ოფიციალური უწყებებისგან ადეკვატურ რეაგირებას ითხოვს

ზიანის შემცირების ქსელი აპროტესტებს პანდემიის პირობებში ჩანაცვლებითი თერაპიისთვის განკუთვნილი პრეპარატის ხელზე გაცემის შეწყვეტას.